«Αν τους κοίταζες από ψηλά, ο χριστιανικός στόλος είχε αναπτυχθεί σε σχήμα σταυρού και ο οθωμανικός έμοιαζε με ημισέληνο. Όμως μάλλον επρόκειτο για συμπτωματικό γεγονός. . .». Εκείνο, ωστόσο, που κανείς δεν μπορεί να αποδώσει σε σύμπτωση ήταν η σύγκρουση του Ιερού Συνασπισμού με την Οθωμανική Αυτοκρατορία έξω από τη Ναύπακτο, στις 7 Οκτωβρίου του 1571. Στον αιώνα που προηγήθηκε, ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής είχε φτάσει ως τα τείχη της Βιέννης, ενώ οι μουεζίνηδες από τους μιναρέδες της αχανούς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κήρυσσαν την «τζιχάντ», τον ιερό πόλεμο. Τα ίδια χρόνια η Ευρώπη σπαρασσόταν από τους θρησκευτικούς πολέμους. Η ναυμαχία της Ναυπάκτου κατάφερε να ενώσει τα ευρωπαϊκά έθνη σε έναν σκοπό και να ανακόψει την πορεία των Οθωμανών.