[...] Η πρώτη μεγάλη περιπέτεια του ελληνικού κράτους από την εποχή που σχηματίστηκε υπήρξε μια βαριά ήττα, αυτή του 1897. Ένα τέταρτο του αιώνα αργότερα ήρθε μια άλλη, τρομακτικά βαρύτερη σε κόστος ήττα: αυτή του 1922.

Οι δύο τόμοι αυτού του έργου ξεκινούν με τις δύο αυτές ήττες. Γιατί το να κοιτά κανείς την Ιστορία του κατάματα δεν σημαίνει να κοιτά μόνον τις καλές της ώρες -το αντίθετο μάλιστα. Πρέπει να είναι σε θέση να κοιτά πρώτα απ' όλα τις πιο δύσκολες ώρες.

Αλλά και γιατί μέσα στη μεγάλη ιστορική ενότητα που χτίστηκε στις πέντε δεκαετίες από το 1897 μέχρι το 1947, που ολοκληρώθηκαν τα σύνορα της Ελλάδας, η διδακτική της ήττας είναι πολλαπλή. Κι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο της είναι ότι μπορεί να αποτελέσει εφαλτήριο για αναγεννήσεις που, την ώρα του κακού, κανείς δεν μπορεί να φανταστεί.

Στα ταραγμένα χρόνια που τώρα πάλι ζούμε, αυτά τα στοιχεία της μνήμης είναι πολύτιμα. Όχι σαν απλές εικόνες και αναμνήσεις, αλλά σαν ψηφίδες που επιτρέπουν την αναζήτηση του βαθύτερου κοινού ανήκειν των Ελλήνων.

Και κάτι ακόμη για υπόμνηση. Ότι στη διεθνή πολιτική, όταν φτάνουν να κινούνται οι μεγάλες πλάκες της Ιστορίας, είναι μάλλον αργά πια για να επηρεάσεις την κίνησή τους... Η αληθινή δουλειά πρέπει να έχει γίνει πριν... [...]

(από την εισαγωγή των δύο επιμελητών, με τίτλο "Το κοινό ανήκειν των Ελλήνων: ξαναβρίσκοντας τη μνήμη, κοιτώντας κατάματα την Ιστορία μας")