Η εργασία μου αυτή είναι προϊόν σειράς τριάντα διαλέξεων στο Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν κατά το ακαδημαϊκό έτος 1997-1998 και αντιστοίχως στο Ίδρυμα Βασίλη και Μαρίνας Θεοχαράκη από τον Ιανουάριο του 2012 έως τον Ιανουάριο του 2013, με διακοπή την περίοδο του καλοκαιριού. Δεν πρόκειται για απλή επανάληψι. Η πρώτη σειρά διαλέξεων έδωσε το πλαίσιο και το πνεύμα της προσεγγίσεως στην δεύτερη επεδίωξα εμβαθύνσεις οι οποίες κυοφορήθηκαν κατά το διάστημα της δεκαπενταετίας που μεσολάβησε. Τις έβλεπα εξ αρχής να προδιαγράφωνται και αποφάσισα να περιμένω.
Θέμα της ερμηνευτικής μου αναγνώσεως τούτη την φορά είναι η Πολιτεία του Πλάτωνος. Εννοείται δεν έχω στον νου μου κάποιαν επιστροφή στο παρελθόν. Καθώς όμως οι υλικές πρόοδοι δεν είναι απαραιτήτως και ηθικές, αφού δεν το απαιτούν οι επιταγές της αποτελεσματικότητος, ο αναβαπτισμός στις πηγές της αρχής και στην διαχρονική τους ενέργεια μπορεί να συνιστά ικανό μέτρο για τον έλεγχο της αποκλίσεως μεταξύ του υλικού και του πνευματικού. Ξαναδιαβάζομε αενάως τους κλασικούς για να αποτιμήσουμε ωριμώτερα τα κέρδη και τις ζημίες των επιλογών μας σε ιστορική προοπτική. Προχωρούμε στον απολογισμό υπό το πρίσμα της λογικής των καταβολών και του τρόπου με τον οποίο κάθε φορά τις δεξιωνόμαστε. Συλλαβίζουμε τα κείμενα για να μετρηθούμε με τα νοήματά τους και εισάγουμε απορητικά τον χρόνο μας στην πνευματική τους διάρκεια προκειμένου να της δώσουμε μορφή και να αναγνωρίσουμε τα αξιακά της στοιχεία.
Η αναλυτική εργασία με τις πληροφορίες της βοηθά μέχρις ενός σημείου την στοχαστική επεξεργασία των κειμένων στο ερμηνευτικό εγχείρημα. Τα κείμενα του παρελθόντος μας μιλούν ακόμη και σήμερα, κυρίως επειδή μοιραζόμαστε βαθύτερες αγωνίες τους και δευτερευόντως διότι γνωρίζουμε τα εργοβιογραφικά των συγγραφέων τους και το ιστορικό των κοινωνιών. Ένα έργο-σταθμός του πολιτισμού σαν την Πολιτεία δεν θα μας έλεγε πολλά πράγματα πέρα όσων γράφει, αν δεν αντιμετωπίζαμε διαχρονικά, τηρουμένων των αναλογιών, κοινά ή παρόμοια προβλήματα με τον Πλάτωνα. Αντιθέτως η αρχαιογνωστική, ας την πω έτσι, προοπτική υποχρεώνει να επιμένουμε σε εκσκαφές και αναστηλώσεις ερειπίων ή σχολαστικές μετρήσεις μνημείων και μαζί σε ένα χρόνο παλινδρομικό, φορτωμένο οπωσδήποτε με γνώσεις, αλλά χρόνο ο οποίος δεν κινητοποιεί ούτε, πολύ περισσότερο, ικανώνει. Και πώς να ικανώση όταν με τον κατακλυσμό των πληροφοριών ο κόσμος του κειμένου γίνεται αντικειμενικός, κλειστός στην απειροδυναμία του νοήματος; Κινητοποιεί το πνεύμα η ελευθερωμένη ενέργεια του κειμένου που δρασκελίζει τον χρόνο ποιητικά σαν αφετηρία για νέο ξεκίνημα.